چگونه بدون احساس گناه نه بگوییم؟
دو روش: فکر کنید؛ منطقی باشید
تقریباً غیرممکن است که بدون احساس گناه به کسی نه بگویید، حتی اگر درخواستش کاملاً غیرمنطقی باشد. اگر هیچ وقت نتوانید نه بگویید – چه به رئیستان چه عشق زندگی‌تان – بدون این که بعداً احساس گناه کنید یعنی اولویت قائل شدن برای نیاز‌های خودتان در مقابل نیاز‌های دیگران برایتان سخت است. باید وقتی جواب مثبت بدهید که حس می‌کنید می‌توانید از پس آن کار برآیید یا انجام آن کار در حیطه‌ی مسئولیت‌های شماست یا حتی وقتی به دوستی مدیون هستید. اما اگر همیشه دارید به این دلیل جواب مثبت می‌دهید که از نه گفتن می‌ترسید وقت آن رسیده که دست به کار شوید و کنترل زندگی‌تان را به دست بگیرید و از این بابت احساس گناه نکنید. اگر می‌خواهید بدانید که چطور باید این کار را انجام دهید فقط مراحل زیر را دنبال کنید.
روش ۱ از ۲:
فکر کنید
۱) این را بپذیرید که نمی‌توانید همه کار بکنید
مشکل شما در جواب مثبت دادن به همه باعث شده کاملاً درگیر باشید و هیچ وقتی برای خودتان باقی نماند. شاید به درخواستت دوستتان برای کمک در شیرینی فروشی جواب مثبت داده باشید، شاید به درخواست رئیستان برای کمک در انجام پروژه‌ی جدیدی جواب مثبت داده باشید، شاید به کسی که عاشقش هستید قول داده باشید در رنگ کردن آپارتمانش به او کمک کنید. می‌توانید شروع به نه گفتن بکنید تا دیگر در این موقعیت قرار نگیرید.
چه به این خاطر نمی‌توانید همه‌ی کار‌ها را انجام دهید که به درخواست‌های افراد زیادی جواب مثبت داده‌اید و چه به خاطر تمام تعهداتی که در زندگی پرمشغله‌تان دارید به خودتان بگویید که وقتی حس و حال درستی برای انجام کاری ندارید برایتان غیرممکن است که جواب مثبت بدهید.
۲) به خودتان بگویید که این خودخواهی نیست
یکی از دلایل اصلی احساس گناه افراد بعد از نه گفتن این است که فکر می‌کنند اگر به درخواست کمک دیگران جواب منفی بدهند تا وقت بیشتری برای خودشان داشته باشند خودخواه هستند. اما اگر واقعاً خودخواه باشید همیشه فقط به فکر خودتان هستید و هیچ وقت به خاطر نه گفتن احساس گناه نمی‌کنید.
به خودتان بگویید که خودخواه نیستید و اگر طرف مقابل فکر می‌کند به این خاطر که کار غیرمنطقی‌ای را انجام نداده‌اید خودخواهید پس بهتر است رابطه‌ای با چنین فردی نداشته باشید.
به تما وقت‌هایی که در گذشته به درخواست‌های دیگران جواب مثبت داده‌اید فکر کنید – پس حتماً خودخواه نیستید.
۳) بدانید که نمی‌توانید همه را راضی نگه دارید
این را بپذیرید که راضی کردن همه در زندگی غیرممکن است و باید برای خودتان مرز تعیین کنید. شاید حس کنید که اگر نه بگویید طرف مقابل را ناامید کرده‌اید و شاید دیگر به شما احترام نگذارد اما ممکن است برعکس این را نتیجه بگیرید. اگر کسی فکر کند که شما به هر درخواستی جواب مثبت می‌دهید احتمال دارد از شما سوء استفاده کند و بیش از حد از شما درخواست کند.
گاهی اوقات می‌توانید کسانی را که دوست دارید خشنود کنید، اما راضی کردن همه در همه‌ی اوقات بدون از دست دادن سلامت عقلتان غیرممکن است.
۴) وقتی نه می‌گویید به همه‌ی درخواست‌هایی فکر کنید که به آن‌ها جواب مثبت داده‌اید
لازم نیست نه گفتن را امری منفی قلمداد کنید. اگر به انجام کاری نه بگویید یعنی وقتتان را برای بله گفتن به انواع کار‌هایی باز کرده‌اید که به نفع زندگی‌تان هستند. اگر به این فکر کنید که با نه گفتن چه چیز‌هایی بهتر می‌شود کمتر احساس گناه می‌کنید. چند مورد:
دارید به وقت گذراندن با دوستان، کسانی که دوستشان دارید و خانواده به جای وقت گذاشتن برای انجام کاری که دوست ندارید جواب مثبت می‌دهید.
دارید به حفظ سلامت عقلتان، به داشتن زمانی اختصاصی برای خودتان و به وقت باز کردن برای سرگرمی‌ها و علایق خودتان جواب مثبت می‌دهید.
دارید به داشتن زندگی آرام‌تر و متعادل‌تری که روی امور معنادار‌تر برای شما و نه برای دیگران تمرکز دارند جواب مثبت می‌دهید.
دارید به داشتن بار کاری معقول جواب مثبت می‌دهید به جای آن که خودتان را در ساعت‌ها کار اضافی غرق کنید فقط به این خاطر که قدرت نه گفتن را نداشته‌اید.
۵) درک کنید که چرا نه گفتن برایتان سخت است
دلیلش این است که نمی‌خواهید طرف مقابل با شما قهر کند؟ یا این که نمی‌خواهید فکر کند به او اهمیت نمی‌دهید؟ اگر بدانید چه چیزی باعث می‌شود نتوانید جواب منفی بدهید می‌توانید منطقی‌تر برخورد کنید.
اگر هیچ‌وقت جرأت نه گفتن را ندارید چون نگران این هستید که طرف مقابل دیگر دوستتان نداشته باشد حتماً رابطه‌تان مشکل‌دار است و بهتر است هر چه زود‌تر به این رابطه پایان دهید.
۶) تاکتیک‌های مختلفی را که دیگران برای گرفتن جواب مثبت از شما به کار می‌برند درک کنید
اگر این روش‌های مختلف را تشخیص دهید راحت‌تر می‌توانید نه بگویید چون می‌دانید که طرف مقابل دارد سعی می‌کند شما را بازی دهد و کنترل شما را به دست بگیرد. به این تاکتیک‌ها توجه داشته باشید:
زورگویی: فرد زورگو اصرار دارد که خواسته‌اش را انجام دهید و حتی ممکن است خشن و بد برخورد کند. می‌توانید آرامشتان را حفظ کنید و به لحن خشن او واکنش نشان ندهید و آرام به او جواب منفی بدهید.
ناله: کسی که ناله می‌کند مدام از این شکایت دارد که انجام کاری برایش سخت است تا این که تسلیم شوید و بدون این که حتی از شما کمک بخواهد به او پیشنهاد کمک بدهید. اما به جای این کار موضوع بحث را عوض کنید، سعی کنید مدتی با او ارتباط نداشه باشید یا فقط به خاطر موقعیتش ابراز تأسف کنید و پیشنهاد کمک ندهید.
احساس گناه دادن: عده‌ای به شما می‌گویند که هیچ‌وقت کمک نمی‌کنید یا در شرایط سخت در کنارشان نیستید و از این طریق باعث می‌شوند احساس گناه کنید. به آرامی به طرف یادآوری کنید که چه زمان‌هایی به او کمک کرده‌اید و درخواستش را رد کنید. این بار واکنش شما متفاوتی نشان دهید.
تعریف و تمجید: عده‌ای اول می‌گویند که شما در انجام کاری فوق‌العاده هستید یا این که بسیار باهوش هستید و بعد از شما درخواست کمک می‌کنند. در دام این چرب‌زبانی نیافتید و فقط به خاطر آن به درخواست جواب مثبت ندهید.
روش ۲ از ۲:
منطقی باشید
۱) با صدایی آرام و ثابت صحبت کنید؛ با همان صدایی که پای تلفن دارید
قاطع، آرام و روشن حرفتان را بزنید. اگر احساسی، سردرگم یا ناراحت به نظر برسید طرف مقابل ضعف شما را حس می‌کند و سعی می‌کند از شما سوء استفاده کند. اگر آرام باشید طرف مقابل می‌بیند که منطقی هستید و اشکالی ندارد که گاهی جواب منفی بدهید.
اگر صدایتان را بلند نکنید یا ناراحت به نظر نرسید بیشتر احتمال دارد که طرف مقابل توضیح شما را بپذیرد.
۲) سعی کنید زبان بدنتان قاطعانه باشد
صاف بایستید و دستتانتان را دو طرف بدنتان نگه دارید یا از حالاتی استفاده کنید که گفته‌هایتان را تأیید می‌کنند. وقتی نه می‌گویید در چشمان طرف مقابل نگاه کنید تا نشان دهید که جدی هستید. بی‌قرار نباشید، با دستان یا زیورآلاتتان بازی نکنید چون در این صورت نامطمئن به نظر می‌رسید. از طرف مقابل فاصله نگیرید و دست به سینه نشوید چون در این صورت به نظر می‌رسد که از تصمیم خود خشنود نیستید و با اصرار ممکن است راضی شوید.
۳) بیش از حد عذرخواهی نکنید
اگر واقعاً از این که نمی‌توانید کاری را که از شما خواسته شده انجام دهید متأسف هستید فقط بگویید: «متأسفم» اما هر چه بیشتر این را تکرار کنید کمتر قاطع به نظر می‌رسید. طرف مقابل فکر می‌کند که می‌تواند شما را قانع کند و ضعیف به نظر خواهید رسید و این حس از انجام آن کار هم بد‌تر است. اگر عذرخواهی کنید به نظر می‌رسد کار اشتباهی انجام داده‌اید در صورتی که این طور نیست.
نگویید: «خیلی خیلی متأسفم که تعطیلات هفته‌ی بعد نمی‌توانم سگت را بیرون ببرم. از این بابت خیلی خیلی ناراحتم».
بلکه بگویید: «متأسفم ولی تعطیلات هفته‌ی بعد وقت ندارم که سگت را بیرون ببرم».
۴) توضیح دهید که چرا نمی‌توانید آن کار را انجام دهید
یک توضیح کوتاه به طرف مقابل کمک می‌کند درک کند که چرا نتوانسته‌اید خواسته‌اش را انجام دهید. لازم نیست بیش از حد توضیح دهید، یک یا دو جمله کافی است. لازم نیست دروغ بگویید یا بهانه بیاورید. صادق باشید. چند نمونه توضیح:
«امشب نمی‌توانم این پروژه را تمام کنم چون باید تا آخر شب گزارشم را تکمیل کنم».
«فردا نمی‌توانم تو را به دندانپزشکی ببرم چون سالگرد ازدواجم است».
«نمی‌توانم به مهمانی تو بیایم چون صبح روز بعدش امتحان پایان ترم دارم».
۵) به طرف مقابل گزینه‌های دیگری بدهید
اگر هنوز هم به خاطر جواب منفی احساس گناه می‌کنید و واقعاً دوست دارید به او کمک کنید می‌توانید راه حل دیگری بدهید. اگر واقعاً می‌توانید به او کمک کنید اما به طریقی دیگر راه حلتان را بگویید و ببینید آیا این راه حل برای هر دوی شما عملی است یا نه. چند روش برای ارائه‌ی راه حل‌های دیگر:
«می‌توانم سعی کنم فردا پروژه را تمام کنم اما به شرط این که صبح به من کمک کنی به چند نفر از مشتری‌هایم زنگ بزنم».
«می‌خواهی ماشینم را به تو بدهم تا به دندانپزشکی بروی؟ فردا به ماشینم نیاز ندارم».
«نمی‌توانم به مهمانی‌ات بیایم اما خیلی دوست دارم آخر هفته، بعد از امتحان مهمم تو را ببینم. موافقی صبح بیرون برویم؟ خیلی دوست دارم از مهمانی برایم تعریف کنی».
توصیه
توجه داشته باشید که فاصله گرفتن با عزت نفس و کرامتتان بهتر از ماندن در آن موقعیت است و مهم نیست طرف مقابل چقدر سعی کند حس بدی به شما بدهد.
گاهی وقتی کار درستی انجام می‌دهید احساس تنهایی می‌کنید اما این طور نیست!
اجازه ندهید دیگران از شما سوء استفاده کنند و بعد از این که نه گفتید شما را به انجام کاری وادارند.
فراموش نکنید که اگر کسی به دین، اصول اخلاقی یا ارزش‌های شما احترام نمی‌گذارد نباید اجازه دهید شما را به عمل کردن بر خلاف این اصول وادارد.
وقتی شخصیتتان در خطر است همیشه دفاع از خودتان سخت‌تر می‌شود. اما این کار را بکنید.
دیگران سعی می‌کنند نظرتان را تغییر دهند اما موضعتان را حفظ کنید چون در نهایت به این خاطر بیشتر به شما احترام خواهند گذاشت.
اگر به خودتان احترام نگذارید به دوستان، همکاران، همکلاسی‌ها و حتی اعضای خانواده اجازه می‌دهید به شما بی‌احترامی کنند.
هر دلیلی که برای تغییر عقیده‌تان آوردند اگر قبلاً نه گفته‌اید دلایل خودتان را بیاورید. پافشاری روی نظرتان اشکالی ندارد.
