دخترتان را توانا کنید
بسیاری از ویژگی‌های دختران و پسران مشابه هم هستند. آنها می‌خوانند، می‌نویسند، مسئله حل می‌کنند، دست به اکتشاف می‌زنند و…
در حقیقت تا زمانی که به مرحله بلوغ نرسیده‌اند، از عملکرد ذهنی و روانی مشابهی برخوردارند. اما بعد از دوران بلوغ به دلیل انتظارات و توقعات والدین و اعضای خانواده و تاثیر آنان بر انتخاب‌ها و شیوه‌های زندگی والدین و اعضای خانواده و تاثیر آنان بر انتخاب‌ها و شیوه‌های زندگی فرزندان دختر و پسر خود، شاهد اختلافات و تبعیضات گوناگون، تفاوت بی‌شماری در بافت شخصیتی و رفتاری کودکان می‌شویم.
دختران که تا قبل از بلوغ قابلیت‌های برتر و درخشش‌های بیشتری نسبت به پسران از خود نشان می‌دادند، به یکباره بعد از این مرحله رو به افول می‌گذارند و جنسیت آنها مانع از روبه‌رو شدنشان با مشکلات و مسائل گوناگون می‌شود.
سالهای میانی دبیرستان برای دختران زمانی است که عزت نفس و احساس مثبت آنان کاهش پیدا می‌کند و همین امر موجب عدم موفقیت آنها در عملکرد و پیشرفت درسی و تحصیلی‌شان می‌شود.
پژوهشی که بر روی روانشناسی زنان و رشد و تحول دختران صورت گرفته است، نشا ن می‌دهد که بسیاری از دختران در مقطع ابتدایی از خود پنداره بالاتری نسبت به پسران برخوردارند، اما زمانی که به دوران بلوغ می‌رسند اعتماد به نفس و رضایت از ظاهرشان کاهش می‌یابد.
اغلب مربیان و آموزگاران معتقدند زمانی که دختران بلوغ را پشت سر می‌گذارند و وارد مرحله نوجوانی می‌شوند، دچار عملکرد ضعیفی در مدرسه و به دنبال آن کاهش عزت نفس روانی می‌گردند.
همین امر موجب می‌شود تا والدین، مربیان و مدیران مدرسه دختران در محیط خانه و مدرسه برآیند. بدین منظور توجه به نکات زیر می‌تواند مفید و سودمند باشد:
۱) کلمات شما نفوذ زیادی بر دخترتان دارد و می‌تواند تاثیر بسزایی بر دیدگاه و نگرش‌های وی در زندگی و موفقیت‌هایش داشته باشد.
۲) فعالیت‌ها و تجربه اندوزی‌هایی که از پسران انتظار دارید، از دختران هم داشته باشید. شاید دختران با کارهای فنی مثل لوله کشی، نجاری و… آشنا نباشند، اما اگر به آنها فرصت دهید می‌توانند در کارهای گوناگون جسورانه‌ای با شما مشارکت داشته باشند. دختران را تشویق کنید تا علایقی را که احتمالا گذشتگان برای آنها نامتعارف می‌دانسته‌اند کشف کنند و از کنجکاوی‌ها و تهوری که برای یافتن راههای جدید به خرج می‌دهند، استقبال کنید و آنها را مورد حمایت خود قرار دهید.
۳) استفاده از دانشمندان، هنرمندان و الگوهای برجسته زنان بسیار سودمند و مفید است. دختران را همچون پسران تشویق به تفحص و جست‌وجو کنید و از نظرات آنها درباره مسائل مختلف جویا شوید.
۴) دخترتان را بیشتر به دلیل مهارت‌ها، استعدادها و تفکراتش تشویق و تمجید کنید تا ظاهر و پیراستگی‌اش.
۵) دختران را نسبت به مخاطرات و مشکلات زندگی آینده‌شان آگاه و مقاوم کنید و به آنها ایستادگی و حاضرجوابی یاد بدهید تا هنگام مواجه شدن با شرایط دشوار بتوانند عقیده و نظرشان را ابراز کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند که چنین کمکهایی موجب اعتماد آنها به توانایی‌هایشان می‌شود.
۶) سعی کنید نحوه استفاده از روشهای نوین تفکر و حل مسئله را به دختران یاد بدهید، نه این که به اصول سنتی و قدیمی پرورش دختران پایند باشید. این روحیه را در دختران تقویت کنید که برای رسیدن به هدف، باید پیگیرانه سختی‌ها و مشکلات را در راه تحصیل و کسب معرفت پشت سر بگذارند.
۷) نسبت به زنانی که معرف فرهنگ مصرف‌گرایی هستند با دیدی انتقادی نگاه کنید و این رویکرد را نیز در دخترانتان ترویج دهید. از آنها بپرسید، آیا رسانه ها باید مبلغ چنین شخصیتی برای رشد دختران باشند؟ اینگونه بحثها و گفت‌وگوها فرصتی به دختران می‌دهد که درباره نقش زنان و دختران در جامعه بهتر فکر کنند.
تعلیم و تربیت
اغلب دختران در مقطع راهنمایی و دبیرستان در علومی مثل ریاضی، فیزیک، شیمی، هندسه و جبر دچار ضعف و کاهش انگیزه برای یادگیری می‌شوند. در حالی که پسران از دوران نوجوانی به بعد در اینگونه دروس موفقیت بیشتری کسب می‌کنند.
پژوهشگران طی تحقیقی دریافتند که آموزگاران در مدرسه نسبت به پیشرفت پسران توجه بیشتری نشان می‌دهند.
آنها معتقدند پسران بیشتر سئوال می‌پرسند، بیشتر به جزییات می‌پردازند، دید انتقادی و سازنده قویتری دارند و از روحیه بالاتر و مقاوم‌تری برخوردارند.
بعضی از کارشناسان امور تربیتی بر این باورند که دختران با مشاهده الگوهای ارائه شده زنان جامعه و انتظاراتی که والدین و اطرافیان آنان از آنها دارند، دچار مشکلاتی در زمینه خود پنداره و عزت نفس می‌شوند.
زمانی که خانواده ویژگی‌ها و الگوی دختران کامل و یا دختر ایده‌آل را برای فرزند دخترشان تعریف می‌کنند، باید به نکات حساس و ارزشمندی که لازمه دختران آینده جامعه است توجه کنند.
پیام‌ها و انتظاراتی که از کامل بودن و ایده‌آل بودن در ذهن دختران ایجاد می‌شود، باید منطبق بر دیدگاه‌ها و نگرش واقعی آنان باشد.
زیبایی، مهربانی، آراستگی، مطیع بودن و نداشتن هیچگونه احساس منفی و ناخوشایند نسبت به دیگران دلایلی بر کامل و ایده‌آل بودن دختران نیست.
از آنجایی که دختران سعی می‌کنند خودشان را از دید مردم ارزیابی کنند، باید فرهنگ و جامعه خواسته‌ها و انتظاراتی که زنان آینده مد نظر دارند، به آنها ارائه دهند.
اگر دختران ببینند که زنان اجتماع امروز کمتر از مردان به دنبال کسب مدارج و موفقیت‌های عالی هستند ترجیح می‌دهند که این گونه فعالیت ها را ویژه پسران بدانند.
پژوهش جدیدی نشان می‌دهد که کلید رشد زندگی زنان در آموزش و تحصیلات آنان است.
۹۵ درصد از زنان فارغ التحصیل دانشگاه‌ها بر این باورند که توانسته‌اند به یک سری از حداقل خواسته‌های خود در جامعه برسند، در حالی که این رقم در بین زنانی که تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم دارند به ۳ درصد می‌رسد.
زنانی که با تلاش و کوشش توانسته بودند در رشته‌های علوم (فیزیک، شیمی و…) و ریاضیات فارغ‌التحصل شوند، اغلب توانسته بودند حقوقی معادل یک مرد دریافت کنند.
والدین و مربیان می‌توانند به منظور جلوگیری از روند کاهش توانایی‌های ذهنی و روانی دختران در پیشرفت‌های تحصیلی‌شان به نکات زیر توجه کنند:
۱) دخترتان را تشویق کنید تا با کامپیوتر و نحوه استفاده از برنامه‌های نرم‌افزاری آن آشنا شود. حتی می‌توانید در ایام تعطیل او را به آموزشگاه‌های فنی بفرستید تا در اینگونه علوم و فنون مسلط شود.
۲) اگر در می‌یابید که دخترتان نسبت به کارهای فنی علاقه‌مند است مراجع و منابع مختلف در این زمینه‌ها در اختیارش قرار دهید.
۳) هیچگاه نگویید که موضوعات فنی مورد علاقه دختران نیست و هیچ دختری به علوم و ریاضیات احتیاج ندارد.
۴) دخترتان را تشوق کنید تا داوطلبانه به دنبال فرصت‌ها و موفقیت‌های جدید برای کار و زندگی‌اش برود، به خصوص اگر در گذشته نیز به انجام آن علاقه‌مند بوده باشد.
۵) اهمیت و لزوم فعالیت‌های فوق برنامه آموزشی را برای دختران مشخص کنید. از علاقه نشان دادن و جویی در انجام فعالیت‌های گوناگون مثل عضویت در باشگاه‌های ورزشی، شرکت در گردهمایی‌های علمی و فرهنگی و انجام سفرهای تحقیقاتی استقبال و حمایت کنید.
گامهای موثر والدین
الگوها و کلیشه‌های رفتاری زنان و مردان ساختار فکری نوجوانان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و تاثیر فراوانی بر دیدگاه‌ها و فعالیت‌های اجتماعی دختران و پسران می‌گذارد.
نگرش‌ها، ایده‌آل و جهت گیری‌های والدین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
به همین دلیل پدر ومادر، آموزگاران و مربیان بهتر است روحیه استقلال طلبی، تصمیم‌گیری و بیان آزادانه افکار را در دختران پرورش دهند.
کتاب‌ها و داستان‌هایی برای دختران بخوانید که ماجراهای آنها ترکیبی از شخصیت‌های زن و مرد باشد و زنان داستان دارای نقشهای مثبت و سازنده‌ای باشند.
به پرسش‌ها، شکایات، دادخواهی‌ها واظهار نظرهای دختران خوب گوش دهند و سعی کنند مسائل واقعی آنها را حل نمایند و آنان را تشویق کنند تا با مشکلات و سختی‌های گوناگون به مقابله برخیزند.
دختران را تشویق کنید تا:
– بپرسند و همیشه پاسخ‌هایی را که می‌شنوند، بی‌دلیل قبول نکنند.
– با چالش‌ها وسختی‌های زندگی روبه‌رو شوند و از مقاومت و پایداری در برابر مشکلات نهراسند.
– تلاش کنند و تلاش کنند. اگر اشتباهی کردند مانعی ندارد.
– سعی کنند نقش رهبری جمع دانش‌آموزان، ورزشکاران و یا فعالیت‌های فوق برنامه کلاس را بر عهده بگیرند.
– ریاضیات و علوم پایه را پیگیرانه یاد بگیرند(حتی اگر در آنها ضعیف هستند ونمره کم می‌آورند).
– عضو تیم و یا باشگاه ورزشی شوند و در تمرینات آماده‌سازی بدنی شرکت کنند.
– از دختران درباره پیشرفت‌های درسی و تجارب کلاسی‌شان بپرسید. ببینید آیا می‌توانند به راحتی سر کلاس اظهار نظر کنند و یا این که در صحبت کردن در جمع مشکل دارند؟
– در صورت امکان سعی کنید کلاس و نحوه تعامل آموزگار با دانش آموزان را مشاهده کنید.
– از مقامات مدرسه بخواهید که نسبت به برگزاری مراسم یادبود گوناگون درباره زندگی زنان سرشناس و موفق جامعه اقدام کنند.
– روحیه مشارکت وهمراهی در مباحثات مختلف آموزشی، عضویت در باشگاه‌های علمی و فرهنگی و تشکیل انجمن‌های مختلف دانش‌آموزی را در دختران پرورش دهید.
– دخترانی را که در دروس علوم پایه و ریاضیات ضعیف هستند، تشویق کنید تا بتوانند بر مشکلات درسی‌شان فائق آیند.
– نمرات متوسط آنان را در اینگونه دروس با افتخار و سربلندی بخوانید. اجازه ندهید که فکر کنند با کمترین ضعفی شکست خواهند خورد.
– اطمینان داشته باشید که مدرسه دخترتان، لوازم و تجهیزات مختلف یادگیری فیزیک، شیمی ریاضیات وکامپیوتر را دارد و در اختیار بچه‌ها قرار می‌دهد.
پسران
– بیشتر مباحث و عناوینی که برای پیشرفت و تقویت نقش دختران گفته می‌شود، درباره پسران هم صادق است.
با پسران هم باید به همان میزان که با دختران کار می‌شود کار شود.
به خصوص اگر پسران درباره توانایی‌ها، شایستگی‌ها و مشارکت دختران مطالبی بیاموزند بهتر است، زیرا موجب می‌شود که پسران، دختران را بیشتر درک کنند وآنها را تشویق کنند تا تفکرات قدیمی درباره موقعیت دختران را در جامعه مطرود بدانند.
– پژوهشگران نشان داده‌اند که پیامدهای گوناگونی موجب ضعف عزت نفس در دوران نوجوانی دختران می‌شود.
برای مثال، آنها دریافتند که دختران نوجوان در مقایسه با پسران نوجوان استرس و فشار روانی بیشتری متحمل می‌شوند، آنان دو برابر بیشتر از پسران به افسردگی و اختلالات عاطفی دچار می‌شوند و ۴ برابر بیشتر از پسران ممکن است دست به خودکشی بزنند.
افسردگی دختران ارتباط مستقیمی با احساسات منفی آنان درباره وضعیت ظاهری و اندام‌شان دارد. از طرف دیگر اعتماد به نفس پایین در مورد شکل و ظاهر در دختران ارتباط مستقیمی با اختلالات خوردن و متعاقب آن چاقی و مشکلات ناشی از آن دارد.
پیشنهادهای دیگر
خوب است کتاب‌ها و مقالات گوناگونی را که برای آموزش دانش‌آموزان نگاشته می‌شود بخوانید. آیا زنانی که در این کتاب‌ها معرفی شده‌اند، از افراد سرشناس و برجسته در زمینه علوم، تاریخ، ادبیات و… هستند؟
– آنچه دخترتان می‌خواند بخوانید.
– از مدیران، مشاوران و آموزگاران بخواهید که اطلاعات و جزواتی درباره مشاغل گوناگونی که زنان می‌توانند در جامعه احراز کنند، در اختیار دخترتان قرار دهد.
کادر آموزشی مدرسه را در خصوص شرکت دختران در دوره‌ها و آموزش‌های علمی و آموزشی فعال کنید و از آنها بخواهید علاقه دختران را به آن گونه مباحث تقویت کنند.
تجارب، اطلاعات و دانسته‌های معلمین را طی جلسات گروهی مختلف به آگاهی سایر اعضای کادر آموزشی برسانید و از مدیران بخواهید تا دیدگاه‌های نوین امروزی را در دختران گسترش دهند.
هر گونه ارتباط با سایر دختران دیگر موجب ارتقای توانمندی‌ها و بینش آنان می‌شود و دید بهتری از جامعه آینده زنان به آنها می‌دهد.
– ریاضیات وعلوم( فیزیک، شیمی و…) دو مبحث عمده برای رشد فکری دانش‌آموزان، چه دختر و چه پسر هستند.
گروهی از دانش‌آموان در فراگیری این دو علم مشکل دارند.
در حالی که دانش‌آموزان می‌توانند از طریق مباحث مختلف آنها، شیوه‌های حل مسئله و نحوه تفکر انتزاعی را که موجب تقویت بافت‌های فکری شخصیتی‌شان می‌شود، یاد بگیرند و از خلاقیت و انعطاف‌پذیری، روحیه سازگاری بیشتر با محیط، موفقیت در مشاغل آینده برخوردار شوند.
اگر دختران و پسران از پایه امکان فراگیری علوم و ریاضی را داشته باشند، مطمئن بدانید عملکرد آنها یکسان خواهد بود.
احساس و برداشت خودتان را از یادگیری علوم پایه و ریاضیات برای دخترتان بگویید. اما اگر آموختن این مباحث برای خودتان دشوار بوده است، سعی کنید آن فشار و سختی را به او منتقل نکنید.
علاقه و اشتیاق دختران را برای یادگیری مباحث علوم پایه و ریاضیات ارج نهید.
انتظارات بالا و معقولی از آنها طلب کنید و به دنبال آن باشید که آنها این مباحث را با موفقیت پشت سر بگذارند.
از مهارت‌های علمی مختلف دختران در حل مسئله و مشکلات گوناگون استفاده کنید.
خیلی از دختران از این که آزمایشگاه کوچکی از آن خودشان داشته باشند و یا خودشان بتوانند روبات کوچکی بسازند احساس غرور و سربلندی می‌کنند.
دختران را تشویق کنید تا مستقلانه تصمیم بگیرند.
حقایقی درباره دختران
دختران به لحاظ رشدی از پسران جلوتر هستند.آنها زودتر شروع به سخن گفتن می‌کنند، زودتر می‌خوانند و زودتر شمردن را یاد می‌گیرند. در مرحله پیش دبستانی از بهره هوشی بالاتری نسبت به پسران هم سالشان برخوردارند و در دوران دبستان موفق‌تر از پسران عمل می‌کنند.
همان قدر که دختران در علوم و ریاضیات به کمک بیشتری احتیاج دارند، پسران به تمرین بیشتری در خواندن و نوشتن احتیاج دارند. دخترها در زمینه مهارت‌های تجسمی عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
اغلب دختران بین سنین ۱۵-۱۰ سال به استعدادها و توانایی‌هایشان پی می‌برند، در حالی که این آگاهی در وجود پسران در حدود ۱۸-۱۶ سالگی به منصه ظهور می‌رسد.
اغلب آموزگاران به طور سنتی به آموزش پسران و علائق و پیشرفت‌های آنان تأکید بیشتری دارند. پسران معمولاً ناکامی‌های درسی‌شان را با برون‌ریزی هیجانات و احساسات‌شان مثل به هم ریختن کلاس، عدم تبعیت از دستورات و تکالیف معلم و… نشان می‌دهند، در حالی که دختران ناکامی‌های تحصیلی‌شان را درونی می‌کنند و با سکوت اختیار کردن، انزواطلبی و عدم مشارکت در کارها و فعالیت‌های کلاسی با بحران فوق مقابله می‌کنند.
پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا طی تحقیقی دریافتند که فعالیت مغز دختران در حالت استراحت به اندازه فعالیت مغز پسران در حال فعالیت است. مغز دختران که در حالت آرامش قرار نمی‌گیرد، از توانایی یادگیری بیشتری برخوردار است.
دخترها به آن دسته از فعالیت اجتماعی جذب می‌شوند که کلام و سخن بیشتری طلب می‌کند.
دختران بیشتر از پسرها به بازخوردهای کلامی احتیاج دارند. بسیاری از دختران را اگر تشویق نکنیم و به آنها اعتماد به نفس ندهیم به خودباوری نمی‌رسند.
