معمولا از سیبیتایی‌ها می‌شنوم که بعد از سیبیتایی شدن، ماه رمضان متفاوتی را تجربه کرده‌اند. اما روزۀ سیبیتایی چه شکلی است؟ در ذهن یک روزه‌دار سیبیتایی چه می‌گذرد؟ در مدت روزه‌داری چه چیزهایی را تجربه می‌کند؟
سعی می‌کنم به این سوال‌ها جواب دهم.
۱- شکرگزاری
هر غذا یک هدیه است، یک نعمت است و روزه‌دار سیبیتایی به این حقیقت چشم باز می‌کند که بر سر خوان نعمت خداوندی نشسته است. کافیست مثلا سری به میوه‌فروشی محل‌تان بزنید و میوه‌ها و سبزی‌های رنگارنگ و معطر را از نظر بگذرانید تا دریابید خداوند در سفره‌آرایی برای ما هیچ کم نگذاشته و انواع خوراکی‌های خوشمزه را برای مهمان‌هایش تدارک دیده است.
از این رو، یک سیبیتایی غذا را فقط به عنوان حامل کالری و مواد مغذی نمی‌بیند و در نگاه او غذا حامل لطف خداوند هم هست، حامل پیام مهر و محبت خداوند هم هست، درست مانند هدیه‌ای از یک دوست خیلی عزیز و با درک این موضوع وجودش سرشار از شکر و سپاس می‌شود.
🔸ستاره سیبیتایی: من قبلا آنقدر با سرعت و حتی بدون نفس کشیدن غذا را می‌بلعیدم که همه چیز را فراموش می‌کردم نه تنها خدا را حتی همان غذای جلوی خودم را. ولی الآن گاهی بیش از یک بار در طی غذا خوردن دلم می‌خواهد که خدا را شکر کنم.
🔸محترم سیبیتایی: من همیشه شکر خدا را به جا می‌آوردم ولی با کلمۀ زیبای کام شکر خدا را با تمام وجودم یعنی با تمام سلول‌های بدنم به جا آوردم.
🔸معصومه سیبیتایی: به صفت رزّاقیت خدا پی برده‌ام. هیچ غذایی کم نیست که ولع داشته باشم. خدا مرا می‌بیند و مرا روزی می‌دهد. این من بودم که با تند و زیاد خوردن انگار به این صفت خدا اعتقاد نداشتم ولی اکنون با تمام وجود این را حس می‌کنم.
۲- قدرشناسی
همانطور که فراق باعث می‌شود قدر وصال را بیشتر بدانیم، گرسنگی و تشنگی هم باعث می‌شود قدر آب و غذا و با یک دید وسیع‌تر قدر همۀ داشته‌هایمان را بیشتر بدانیم. وقتی بعد از چندین ساعت گرسنگی و تشنگی، جرعه‌ای آب و لقمه‌ای غذا می‌خوریم با تمام وجود به اهمیت آب و غذا پی می‌بریم و این فرج بعد از شدت، باعث درک بهتر ما از حقیقت شگفت‌انگیز غذا می‌شود. اگر قدری تامل کنیم باعث قدرشناسی ما نسبت به داشته‌های دیگرمان که معمولا از وجود و حضورشان غافل هستیم هم می‌شود.
🔆 حکایت: لقمان حکیم در عین تهیدستی به فرزندش پند می‌داد که خوشمزه‌ترین طعام‌ها را بخورد و وقتی حیرت فرزندش را دید به او گفت اگر با گرسنگی سر سفره بنشینی، ساده‌ترین غذاها برای تو لذیذتر از طعام پادشاهان خواهد بود.
۳- خویشتن‌داری
شما جزء کدام دسته از آدم‌ها هستید؟ آیا به طور خودکار به اولین تمایل یا تکانه جواب می‌دهید؟ یا با صبر و تأمل واکنش نشان می‌دهید؟
روزه به ما یاد می‌دهد صبور باشیم و به محرک‌های درونی و بیرونی، زود پاسخ ندهیم و یاد بگیریم افکار و احساساتمان را مدیریت کنیم. روزه تمرین مهارت نه گفتن است. تمرین خویشتن‌داری و امساک است.
در قرآن هم آمده است که ای اهل ایمان روزه بر شما واجب شد، لَعَلَّکُم تَتَّقون، باشد که پرهیزکار شوید.
البته روزه‌دارِ سیبیتایی فقط از خوردن غذا پرهیز نمی‌کند، بلکه از فکر غذا هم پرهیز می‌کند چرا که می‌داند افکار و رفتار در هم تنیده‌اند و از هم جدا نیستند، از فکرهای منفی هم پرهیز می‌کند، از رفتارهای نادرست هم پرهیز می‌کند.
✔️ نکته اول: روان‌شناس‌ها معتقدند مهارت خویشتن‌داری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های لازم برای داشتن وزن مناسب است.
✔️ نکته دوم: اگر صبح تا شب در برابر غذا و میل به خوردن، تمرین خویشتن‌داری کرده‌اید، این خصلت باید وقتی می‌خواهید روزه‌تان را باز کنید، در شما نمود داشته باشد. اگر موقع افطار با حرص و ولع سراغ غذاهای جورواجور می‌روید و در خوردن زیاده‌روی می‌کنید، نشانۀ این است که تمرین شما موثر نبوده است، نشانۀ این است که هنوز در برابر غذا از خود اختیاری ندارید و هنوز غذاست که شما را می‌خورد، نه شما غذا را.
✔️ یک سوال: چرا آمار مصرف خواربار و مواد غذایی در کشور ما در ماه رمضان بیشتر از ماه‌های دیگر است؟
🔆 حضرت محمد (ص): چه بسیار کسان که روزه می‌گیرند و از روزۀ خود چیزی جز گرسنگی و تشنگی عایدشان نمی‌شود.
🔸مریم سیبیتایی: تجربۀ ماه رمضان امسال من خیلی با سال‌های قبل متفاوت است. چرا که هر سال موقع افطار چنان ولعی داشتم که با شروع افطار فقط تند و تند می‌خوردم و همه چیز را با هم و یکجا می‌خوردم و تا آخر شب از سنگینی و عذاب وجدان آنچه خورده بودم ناراحت بودم ولی امسال موقع افطار غذای سبکی می‌خورم و هیچ حرص و ولعی ندارم و تا آخر شب که قدری میوه می‌خورم سبک و راحت هستم و از لحاظ روحی احساس خوبی دارم.
۴- همدلی
حتما داستان ماری آنتوانت ملکه فرانسه را شنیده‌اید که وقتی به او گفتند مردم فقیر مقابل قصر جمع شده‌اند و نان می‌خواهند جواب داد اگر در خانه‌هایشان نان ندارند چرا شیرینی نمی‌خورند!
برای درک یک وضعیت باید آن وضعیت را تجربه کرد. هیچ راه دیگری ندارد. هر درک دیگری ناقص است. بازیگرهای بزرگ وقتی می‌خواهند نقشی را بازی کنند مدت‌ها در دنیای واقعی آن نقش را تجربه می‌کنند و در بین آدم‌هایی که می‌خواهند نقش‌شان را بازی کنند زندگی می‌کنند.
وقتی روزه می‌گیریم بدون شک حال و روز گرسنه‌ها را بهتر درک می‌کنیم، گرسنه‌هایی که در دور و برمان کم هم نیستند. شاید این درک و همدلی باعث شود آستین بالا بزنیم و به آنها یاری برسانیم.
سعدی معتقد است اگر روزه بگیری و درمانده‌ای را اطعام نکنی روزه‌ات بی‌معنی است:
مُسَلّم كسی را بُوَد روزه داشت
كه درمانده‌ای را دهد نان و چاشت
وگرنه چه حاجت كه زحمت بری
ز خود بازداری و هم خود خوری
اوحدی مراغه‌ای هم اینگونه به ما پند می‌دهد:
روزه دار و به دیگران بخوران
نه مخور روز و شب شکم بدران
برای همین است که روزه‌دارِ آگاه به یک افطاری ساده اکتفا می‌کند و به جای لذتِ خوردن، لذتِ خوراندن را انتخاب می‌کند و به علی و فاطمه اقتدا می‌کند که سه شب پشت سر هم افطاری مختصر خود را با وجود گرسنگی به مسکین و یتیم و گرفتار بخشیدند.
۵- خودسازی
وقتی شرح حال آدم‌های بزرگ را مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم یکی از بارزترین ویژگی‌های مشترک در میان آنها سختی‌های زیادیست که در زندگی تجربه کرده‌اند. به نظر می‌رسد سختی‌ها و دشواری‌ها انسان‌سازند و باعث رشد و شکوفایی نیروهای درونی انسان می‌شوند.
اندر بلای سخت پدید آید
فضل و بزرگمردی و سالاری
رودکی
نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود
سعدی
نازپروردِ تَنَعُّم نبَرَد راه به دوست
حافظ
🔆 نکته: در قرآن آمده «اِنَّ مَعَ العُسرِ یُسری» بعد دوباره تکرار و تاکید شده «فَاِنَّ مَعَ العُسرِ یُسری»
جالب است که نمی‌گوید بعد از سختی آسانیست، می‌گوید با سختی آسانیست، همراه و همزاد سختی آسانیست.
✔️ مثال: شاید بالا رفتن از کوه سخت باشد ولی در تجربۀ بالا رفتن از کوه، معنا و زیبایی و لذتی هست که هیچ کوهنوردی حاضر نمی‌شود با هلی‌کوپتر بالای قله کوه پیاده شود، پرچمش را نصب کند و با هلی‌کوپتر پایین بیاید.
✔️ بعضی‌ها می‌پرسند چه‌کار کنیم تا در مدت روزه‌داری گرسنه و تشنه نشویم؟ این سوال از اساس غلط است. چون اصلا روزه می‌گیرید که گرسنه شوید و تشنه شوید و گرسنگی و تشنگی لازمۀ روزه است اما البته هدفِ روزه نیست. هدف، آبدیده شدن در طی این سختی کشیدن‌هاست.
۶- تغذیۀ روح
مولوی جسم انسان را به خر عیسی و روح انسان را به خود عیسی تشبیه می‌کند و توصیه می‌کند فقط به خر غذا ندهیم و عیسی را هم دریابیم:
بس خدمتِ خر کردی بس کاه و جُوَش بردی
در خدمتِ عیسی هم باید مددی کردن
تا سفره و نان بینی کی جان و جهان بینی
رو جان و جهان را جو ای جان و جهان من
توجه زیاده از حد به خواسته‌های جسمانی، دل را می‌میراند و روزه سبب می‌شود تعادل و توازنی در این میان برقرار شود:
دست بدار از طعام مائدۀ جان رسید
مولوی
این دهان بستی دهانی باز شد
کو خورندۀ لقمه‌های راز شد
مولوی
گر تو این انبان ز نان خالی کنی
پر ز گوهرهای اِجلالی کنی
مولوی
اندرون از طعام خالی دار
تا در او نور معرفت بینی
خالی از حکمتی به علت آن
که پُری از طعام تا بینی
سعدی
✔️ ما همیشه می‌گوییم سیبیتا یک برنامه غذایی است هم برای جسم و هم برای روح و بدون شک پکیج ماه رمضان یکی از بهترین غذاهای روح است. آداب و آیین‌های این ماه از جمله روزه‌داری، بیداری سحر، دعا، صبر و خویشتن‌داری، نذری‌ها، سفره‌های صمیمی افطار، اطعام فقرا و امور معنوی دیگر، درست مثل یک رژیم دتوکس، روح و جان روزه‌دار را از سموم و آلودگی‌ها پاک می‌کند و او را به مرتبه خلوص می‌رساند.
۷- آزادی
آزادی از زنجیرها و قید و بندهای بیرونی ارزشمند است ولی آزادی از قید و بندهای درونی باارزش‌تر است. آزادی از حرص‌ها، کینه‌ها، عقده‌ها، خشم‌ها، غصه‌ها، زیاده‌خواهی‌ها، خودبزرگ‌بینی‌ها و عادت‌ها. و روزه تمرین آزاد شدن از این غل و زنجیرهای درونی است. کسی که در برابر خواسته‌ها و تمایلاتش از خود اختیاری ندارد برده است نه آزاد. در مقابل، کسی که زمام فکر و احساس و رفتارش را در دست دارد آزاد است. کسی که دنباله‌رو غریزه‌ها و عادت‌هایش نیست آزاد است. کسی که صبح تا شب به غذا فکر نمی‌کند آزاد است. و روزۀ حقیقی این آزادی را به ما هدیه می‌دهد.
🔸ملیحه سیبیتایی: حالا احساس می‌کنم کم‌کم می‌توانم ذهنم را بهتر کنترل کنم. افکار منفی و ناامیدکننده به خود راه نمی‌دهم… به اندازه‌ای می‌خورم که اشتها دارم نه بیشتر… احساس می‌کنم فکرم کم‌کم آزاد می‌شود تا به غیر از غذا به چیزهای بهتری بیندیشم.
نویسنده: دکتر فرید ذاکر – طراح برنامه کاهش وزن سیبیتا
