وعده به وعده – قسمت پنجم

مترجم: دکتر فرید ذاکر | مدیر و طراح برنامه سیبیتا

 

ورود مرا به خاطر کم خوردن سرزنش کرده‌اید، ولی من می‌خورم تا زندگی کنم، در حالی که شما زندگی می‌کنید تا بخورید. (سقراط) در باره تاثیر غذایی که می‌خورید بر روی سلامتی و طول عمرتان چه فکر می‌کنید؟ ما در قرن بیست و یکم به افزایش طول عمر و امید به زندگی‌مان افتخار می‌کنیم. اما شاید خیلی از ما تعجب کنیم اگر بدانیم بودا تا هشتاد سالگی زندگی کرد و در نهایت هم با خوردن یک خوراک مسموم از دنیا رفت. سقراط هم تا هشتاد سالگی زندگی کرد و او هم پیش از موعد از دنیا رفت چرا که مجبور به نوشیدن جام شوکران شد. ارسطو و افلاطون هم تا نود سالگی زندگی کردند. مردمان دو هزار سال قبل چطور می‌توانستند بدون دارو و آنتی‌بیوتیک عمرهایی اینقدر طولانی داشته باشند؟ با این حساب امروزه با طب جدید، امید به زندگی باید صد و پنجاه سال یا بیشتر باشد. بسیاری از یونانیان با غذای مختصری از سبزیجات خام زندگی می‌کردند. شاید این موضوع تایید کننده این نقل قول حکیمانه قدیمی باشد که هر غذایی در زمان و مکان خود سازگارترین غذا برای آدمیزاد در آن زمان و مکان است. به نظر می‌رسد میانه‌روی در غذا که سقراط در پیش گرفته بود، در عمر طولانی او نقش داشت.   □ توجه کنید که چه مقدار غذا می‌خورید و این که واقعا به چه مقدار غذا نیاز دارید.

 

انتخاب غذا براهما است(انرژی خلاق) جوهره آن ویشنو است(انرژی محافظ) خورنده آن شیوا است(انرژی مخرب) آن که با این آگاهی می‌خورد، غذا بیمارش نمی‌کند. (متن مقدس سانسکریت) وقتی غذا می‌خوریم انرژی جوهری غذا را جذب می‌کنیم. آیا تا به حال غذا شما را خواب‌آلود، عصبی یا آرام کرده است؟ بر اساس عقاید باستانی هندو طبیعت از انرژی متراکم شده هستی شکل گرفته است. این انرژی سه شکل اساسی به خود می‌گیرد که ما به هنگام خوردن آنها را جذب می‌کنیم. انرژی اول تاماس خوانده می‌شود که کیفیت‌هایی دارد که سبب می‌شود خسته، بی‌حال، کند، ضعیف و کسل شویم. انرژی بعدی راجاس است که کیفیت‌هایی دارد که سبب افزایش حرارت و آرزو و ولع و احساس می‌شود. انرژی آخر ساتوا است که ما را سرشار از تعادل، هماهنگی، آرامش و روشنایی درونی می‌کند. حال به غذاهایی بیندیشید که انرژی ما را تقلیل می‌دهند و پیشروی ما را در زندگی کند می‌کنند. همینطور به غذاهایی بیندیشید که احساس سلامتی و تعادل به ما می‌دهند. همچنان که آن ضرب‌المثل معروف می‌گوید: “شما همانی هستید که می‌خورید”.   □ به تغییرات شگفت‌انگیزی که در نتیجه جذب انرژی هر غذای خاص ایجاد می‌شود توجه کنید. این احساسات را یادداشت کنید.

 

تدارک اگر فقط دستورهای غذایی را بخوانید، بدون این که در عمل به کار ببندید، مثل این است که درباره فلفل و پیاز و سیر بدانید، بدون این که بدانید چه طعمی دارند. (شیوه ذن در خوردن . رونا کابازنیک) آیا برایتان پیش آمده هنگام آماده کردن غذا پریشان و عصبی شده باشید؟ آگاهی و تمرکز می‌تواند به شما در حین غذا آرامش دهد. برای انجام این مدیتیشن روزانه می‌توانید زمانی را صرف قدم زدن به گرد آشپزخانه‌تان یا یک مکان مناسب دیگر بکنید. من معمولا قبل از صبحانه بیست دقیقه در فضای باز قدم می‌زنم. می‌توانید این کار را با درجا ایستادن و به آهستگی نفس کشیدن شروع کنید. حالا قصد کنید که با پای راست خود یک قدم بردارید و سپس انجامش دهید. حرکت پایتان را وقتی قدم برمی‌دارد زیر نظر بگیرید. بعد قصد کنید با پای چپتان قدم بردارید و این کار را انجام دهید. به همین ترتیب پیاپی قصد کنید و انجام دهید و زیر نظر بگیرید. همه چیز را حس کنید؛ قضاوتتان(این که قدمهایتان کند است، خسته کننده است یا جذاب است)، جسمتان و هشیاری‌تان. به همان تندی یا کندی که نیروی ذهنی‌تان اجازه می‌دهد یک تا سه دقیقه قدم بزنید یا تا وقتی که احساس تمرکز و تعادل کنید. این حس را با خود به وعده غذایی بعدی خود ببرید.   □ قبل از تدارک غذا یک قدم زدن آگاهانه به گرد محل زندگی‌تان را تجربه کنید.

 

آداب برای یک سفر معنوی لازم نیست جایی برویم چرا که خداوند همیشه همراه ما و در درون ماست. (پدر توماس کیتینگ . ذهن باز، قلب باز) در تایید نظر پدر توماس کیتینگ باید گفت آداب و مناسک، صرفا قلب ما را به روی آنچه از قبل وجود دارد باز می‌کند، چه در هنگام غذا و چه در هر وقت دیگر. اگر می‌خواهید تجربه‌های عمیق‌تری داشته باشید، لازم است صادق و پذیرا باشید. آنچنان که شکسپیر گفته است باید با خویشتن خویش صادق باشید. نکته کلیدی در اینجا باز کردن دریچه‌های موجود بین شما و روحتان و بین شما و دیگران است. امروز قبل از خواندن دعای زمان غذا به خود اجازه تجربه فضای معنوئی که شما را فرا گرفته است بدهید، در هر شکل که جلوه کرده باشد. اگر خسته یا آزرده هستید بگذارید همین حس، تجربه معنوی شما در حین غذا باشد. اگر شاد و خرسند هستید همین می‌تواند تجربه معنوی شما باشد. به خود، فضا و فرصت تجربه‌های متفاوت را در هر وعده غذا بدهید. سفر معنوی شما به هنگام غذا یک روند است نه یک نقطه منقطع.   □ هنگام صرف غذا به حقیقت وجودی خود در رابطه با غذا و دیگران توجه کنید.

 

تناول سخن گفتن را از آدمیان و سکوت را از خدایان می‌آموزیم. (پلوتارک) آیا تجربه آگاهانه در سکوت خوردن را داشته‌اید؟ این تمرین در طول قرون بخشی از آموزش راهبان بوده است. یک دلیل مفید بودن این تمرین این است که راحت‌تر و آگاهانه‌تر می‌توانید بر روی غذا و حواشی آن مثلا تنفستان تمرکز کنید. آیا هنگام غذا خوردن نفس می‌کشید؟ وقتی این سوال را از خیلی‌ها می‌پرسم نمی‌دانند چه جوابی بدهند. سکوت سبب می‌شود راحت‌تر بتوانید بر نحوه تنفس، جویدن، فرو دادن غذا و تغییر طعم و بافت غذا در دهانتان تمرکز کنید. این شیوه حتی باعث می‌شود بتوانید بر این موضوع تمرکز کنید که چگونه بعضی طعمها اشتیاق بیشتر خوردن را در شما برمی‌انگیزند. در سکوت و آرامش این شیوه را امتحان کنید: بین هر دو لقمه نفس بکشید. هر لقمه را قبل از فرو دادن بیست بار یا بیشتر بجوید.   □ سکوت، نفس کشیدن و جویدن را به هنگام غذا خوردن تجربه کنید.

 

ارتباط اول آسیب نرسان. (بقراط) بقراط طبیب یونانی که پدر علم طب به حساب می‌آید اولین چارچوب‌ها و ضوابط اخلاقی را برای پزشکان تعریف کرد که به سوگند بقراط معروف است. هشدار معروف او مبنی بر این که “اول آسیب نرسان” در تمامی فرهنگ‌ها یک اصل محوریست و در نحوه ارتباط ما با دیگران بسیار اهمیت دارد. ما چطور می‌توانیم این اصل را در هنگام غذا به کار ببریم و به دیگران آسیب نرسانیم؟ نخست می‌توانیم قدمهایی برداریم تا غذای ما تبدیل به میدان جنگی که در آن خشم و احساسات منفی در غلیانند، نشود. این به معنای این نیست که بر روی احساسات خود سرپوش بگذاریم. بلکه به این معناست که نسبت به کسانی که با ما هم‌غذا هستند احترام و مدارا نشان دهیم. این کار همیشه هم آسان نیست. تحمل و مدارا کم‌کم دارد منسوخ می‌شود و از یادها می‌رود. تمرین این صفات به معنای کاشتن بذر دوستی و بی‌آزاری در حین غذاست. حتی اگر در تنهایی غذا می‌خوریم به احترام و مدارا نسبت به خود نیازمندیم؛ این هم شکلی از آسیب نرساندن است که درگیری‌های ذهنی خود ما را تقلیل می‌دهد.   □ به سر غذایتان با خود شکیبایی و مدارا همراه بیاورید.

 

عزیمت یک وقت هست که باید بروی حتی اگر جایی برای رفتن نداشته باشی. (تنسی ویلیامز) آیا پیش آمده بعد از یک غذای دلپذیر، دل کندن و بلند شدن از سر غذا برایتان سخت باشد؟ اگر چنین است شاید مراسم وداع با رب‌النوع مطبخ در فرهنگ چینی برایتان جالب باشد. بر طبق آداب و سنن چین خیلی از مردم ماهی‌های نمک‌سود یا کیکهای شیرین پیشکش رب‌النوع مطبخ می‌کنند که قرار است به آسمان برگردد تا رفتار هر خانواده را گزارش دهد. طبعا یک گزارش خوب منجر به وفور نعمت در سال بعد می‌شود. اگر شما رب‌النوع مطبخ بودید درباره شیوه پایان غذای خود چه گزارشی می‌دادید؟ آیا ماندن برسر غذا و تجربه مناظر، اصوات و طعمها را طول می‌دهید؟ آیا مدام صحبت‌های یکسانی را هنگام غذا تکرار می‌کنید یا دلتان می‌خواهد به شکل دیگری عمل کنید؟ به یاد آوردن و تکرار اتفاقات زمان غذا در ذهن امری طبیعی است اما یک جدا شدن آگاهانه از غذا به معنای حضور داشتن در اینجا و این لحظه است. این امر سبب می‌شود موقرانه از سر غذا بلند شوید نه این که بیش از حد مقرر در جایی که نباید، بمانید. ماندن آسان است. جدا شدن یک هنر است.   □ بببینید آیا بعد از پایان غذایتان هنوز آن را طول می‌دهید. اگر خود را در چنین وضعی یافتید با آرامش بلند شود.