روزنامه ها را كه ورق می زنی پراست از آگهی های عجیب و محیرالعقول پزشكی كه گاه برای لحظاتی میخكوبت می كند. در این آگهی ها، از درمان اعتیاد در یك روز گرفته تا انواع و اقسام جراحی های زیبایی و درمان چاقی و لاغری به چشم می خورد. در یكی از این آگهی ها آمده: روزی یك كیلو، یك سایز بدون رژیم و بازگشت لاغر شوید.
در این آگهی همچنین از روش های مزوترابی، لیپوساكشن و لیزر هم نام برده شده است. اعتماد به نفس سفارش دهندگان آگهی آنقدر زیاد است كه علاوه بر دادن چند شماره تلفن ثابت، تلفن همراه و آدرس هم داده اند. منشی جوان یكی از این مؤسسه ها یا مكان های درمانی یا هرچیز دیگر كه اسمش را بگذارید با ادا و اطوار فراوان ادعا می كند توانسته اند با لیزر درمانی، بیماران را تا ۵۰ كیلو لاغر كنند.
او همچنان لاف می زند و عده ای خانم از پیر و جوان گرفته تا دخترك ۱۳ ساله ای كه برای لاغر شدن آمده اند، متحیر چشم به دهان او دوخته اند. او برای این مسخ شدگان مدام نسخه می پیچد و دستورات عجیب و غریب صادر می كند. وقتی درباره لیزر درمانی پرسش می كنم، دستگاهی را كه بیشتر شبیه چراغ قوه با نورقرمز است، نشان می دهد و عنوان می كند كه با این دستگاه لیزر، چاق ها را لاغر می كنند.
امروزه تعداد این مؤسسات آنقدر زیادشده كه به نظرمی رسد مسئولان دیگر قادر به نظارت و رسیدگی به وضعیت همه آنها نیستند. مؤسساتی كه برخی از آنها با ادعاهای عجیب وغریب پول هنگفتی به جیب می زنند و عده زیادی را بیمار و گاهی تا آخر عمر علیل می كنند.
● دسته بندی داروهای لاغری
دكتر قوام زاده متخصص تغذیه درباره دسته بندی داروهای لاغری می گوید: «براساس طبقه بندی كتب معتبر علمی، داروهای ضدچاقی به دو دسته كلی تقسیم می شود. گروه اول داروهای ضداشتهاست و گروه دوم داروهایی كه موجب جلوگیری از جذب چربی در دستگاه گوارش می شود. البته دسته سومی از داروها هم وجوددارد كه جنبه علمی ندارد. از این گروه می توان به این داروها اشاره كرد:
▪ داروهای ادرار آور (دیورتیك) ـ این نوع داروها به سرعت با ازدست رفتن آب بدن، شخص را دچار كاهش وزن می كنند. مصرف این داروها از نظر علمی نه تنها صحیح نیست بلكه خطرناك هم هست. اكثر مؤسساتی كه در تبلیغات خود كاهش وزن سریع را نوید می دهند از این روش استفاده می كنند.
▪ داروهای هورمونی ـ این نوع داروها موجب پركاری غده تیروئید، افزایش مصرف انرژی، كاهش وزن و لاغر شدن می شوند كه این روش نیز به دلیل این كه در روند طبیعی بدن اختلال ایجاد می كند از نظر علمی صحیح نیست و خطرناك است.
▪ داروهای ملین ـ این داروها با دفع موادغذایی از بدن و جلوگیری از جذب مواد موجب كاهش وزن می شود كه واضح است در درازمدت به بروز سوءتغذیه و كمبود بعضی مواد مورد نیاز بدن می انجامد. ضمن این كه عوارضی از قبیل شكم درد دارد.
▪ داروهای ضد اشتها ـ استفاده از این داروها شرایطی را در بدن به وجود می آورد كه فرد احساس گرسنگی نكند و میزان غذای بسیاركمتری درطول روز بخورد. مصرف این داروها میزان تولید هورمون های نور آدرنالین، دوپامین، سروتونین و كاتكول آمین را افزایش می دهد و با تأثیر بر مركز گرسنگی در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس، موجب سركوبی میل به غذا و احساس سیری می شود. القای حالت سیری بدون عوارض جانبی دیگر نیست. مصرف این داروها موجب افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون، بی خوابی، فراموشی و افسردگی می شود.
داروهایی كه مانع جذب چربی می شود ـ این گروه از لاغركننده ها با اتصال به چربی موادغذایی، مانع جذب آنها می شود. باید توجه كرد بسیاری از ویتامین های ضروری برای سلامت بدن مانند ویتامین های A، D، Eو K محلول در چربی است و اگر با مصرف این گروه از داروها، ویتامین ها نیز همراه چربی ها جذب بدن نشود، سلامت فرد به خطر خواهدافتاد. به گفته این متخصص تغذیه، شایع ترین عوارض مصرف داروهای لاغری، افزایش فشار خون، مشكلات قلبی عروقی، به هم خوردن عادت ماهانه در زنان، سردرد، سرگیجه، بروز جوش روی صورت، اضطراب، كم خوابی و تشنگی غیرطبیعی است.
● تبلیغات كاذب
دكتر فتحی متخصص غدد نیز می گوید: «متأسفانه به دلیل تبلیغات وسیع، مردم درحال حاضر به بازاریاب های این گونه فرآورده های بی فایده و حتی مضر تبدیل شده اند و نه تنها از محصولات لاغری بدون توصیه پزشك استفاده می كنند بلكه به آشنایان خود نیز استفاده از چنین فرآورده هایی را توصیه می كنند.»
وی تصریح می كند: «اكثر مردم از این واقعیت غافلند كه چاقی در بسیاری از موارد به دلیل مشكلات متابولیك بدن ایجاد می شود و باید نسبت به رفع این مشكل، اقدام جدی شود. چرا كه در صورت درمان شدن عارضه، چاقی روزبه روز شكل حادتری به خود می گیرد و درمان آن نیز دشوارتر می شود.»
این متخصص غدد خاطرنشان می كند: «با وجود محدودبودن اثر این داروها، عوارض سوءزیادی متعاقب مصرف آنها گریبانگیر فرد خواهدشد كه از آن جمله می توان به افزایش ضربان قلب، بی نظمی ریتم قلبی، بی خوابی، تنگی نفس و تشنج اشاره كرد.»
وی می افزاید: «نقش مؤثر مصرف قرص های لاغری در افزایش روند این تجارت ناسالم بسیار زیانبار است. واقعیت این است كه مبارزه با چاقی از هرطریق ممكن صحیح نیست و باید توجه كنیم كه بازیچه دست سودجویان نشویم.»
● مضرات داروهای لاغری
دكتر مسعود كیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره داروهای كاهش وزن می گوید: در ۳ دسته از قرص ها كه فرد را بی اشتها می كند، سیبوترامین وجوددارد و بیشتر برای افرادی كه چاقی بیمارگونه دارند (بالای ۳۰ كیلو اضافه وزن) تجویز می شود. با توجه به ریسك استفاده از این قرص، پزشك برای مدتی این دارو را به فرد می دهد.
این دارو بعد ازمدتی اثرش را ازدست می دهد. داروهایی كه بخشی از چربی غذا را بلوكه می كنند و مانع جذب آن می شوند به تنهایی جواب نمی دهند. این داروها چندان كمكی به لاغری نمی كنند. ضمن این كه در بعضی از موارد حتی بی اختیاری مدفوع هم ایجاد می كند. ازطرفی قیمت این دارو بسیارگران است وفرد باید برای تهیه آن، هرماه ۸۰ تا ۱۰۰ هزارتومان پول بپردازد. نوع دیگری از قرص های لاغری تقریباً اثر خفیف دارد و سیری موقت ایجاد می كند. این نوع قرص، حالت ژل مانند دارد و وقتی با یك یا دو لیوان آب خورده می شود، در معده باز شده، حالت سیری موقت ایجاد می كند.
این دارو هم زیاد مناسب نیست چون موقت است و بعد از یكی دو ساعت كه فرد گرسنه شد تمایل به خوردن غذا پیدامی كند. وی با اشاره به این مطلب كه هنوز هیچ داروی چربی سوزی در دنیا ساخته نشده است، می گوید: «بیشتر مردم به تبلیغات گسترده ای كه درماهواره و اینترنت می شود اعتماد می كنند و بدون این كه به خودشان زحمت بدهند و رژیم بگیرند، داروی چربی سوز مصرف می كنند. بزرگترین عارضه این داروها این است كه فرد را سرخورده می كند، چون دارو مصرف می كند ولی لاغر نمی شود. پس ناامید و دچار افسردگی می شود.»
وی وسایل لاغركننده مانند كمربند و گوشواره لاغری را برای لاغرشدن مناسب نمی داند و می گوید: همه اینها بی راهه است و تأثیر تلقینی دارد كه بعد ازمدتی از بین می رود. حتی خوردنی لاغركننده هم نداریم. سركه سیب، آبغوره یا خیلی موادی كه بعضی عطاری ها تجویز می كنند لاغركننده نیست. وی خاطرنشان می كند: «لاغرشدن كارسختی نیست. فقط احتیاج به یك اراده قوی و یك برنامه ریزی اصولی دارد. فرد با یك رژیم مناسب می تواند به راحتی لاغر شود. وی درباره رژیم مناسب یادآور می شود: «رژیم مناسب، رژیم متعادلی است كه همه نیازهای بدن را تأمین می كند، نباید رژیم به گونه ای باشد كه از آهن و پروتئین و كلسیم بدن كم كند. رژیم هایی كه فقط درآن میوه و سبزی وجوددارد، غلط است. رژیم های سخت و بی اساسی كه یك عده از افراد می گیرند، عوارض زیادی به دنبال دارد. این گونه رژیم ها موجب می شود بافت های مفید بدن به همراه چربی تجزیه شود و بدن تحلیل برود.»
وی با اشاره به این كه عادت غذایی ما ایرانی ها موجب چاق شدنمان می شود، خاطرنشان می كند: «متأسفانه ما درحال حاضر هم غذاهای سنتی خودمان را كه خیلی پركالری و سنگین است، در برنامه غذایی داریم و هم غذاهایی مانند پیتزا با ۱۲۰۰ كالری و همبرگر با ۵۰۰ تا ۶۰۰ كالری را، سیب زمینی، سس و نوشابه هم كه به آن اضافه می كنیم میزان كالری این غذاها افزایش خواهدیافت.
در گذشته اگر ظهر یك غذای سنگین مثل پلو و خورشت می خوردند، شب یك غذای ساده داشتند. اما الآن با این كه تحرك افراد كمتر شده، مقدار مصرف غذاهای حجیم بیشتر شده است. همین امر موجب می شود آمار چاقی بالا برود. وی درباره ورزش می گوید: «ورزش بدون رژیم جواب نمی دهد. درواقع ورزش به عنوان مكمل رژیم است و البته باید معقول باشد. نباید مدتی ورزش سنگین كنیم و بعد آن را كنار بگذاریم. خیلی از افراد ورزش های سنگین می كنند و بعد از آن غذاهای سنگین پركالری مصرف می كنند كه این جواب نمی دهد. باید برای لاغر شدن دركنار رژیم غذایی مناسب، به طور متعادل ورزش كنیم. ورزش همیشه باید در زندگی ادامه داشته باشد. چه برای افرادی كه لاغرند و چه افرادی كه اضافه وزن دارند.»
این متخصص تغذیه درباره بهترین زمان برای لاغر شدن توصیه می كند: «افرادی كه اضافه وزن دارند باید شكیبا باشند و نه گفتن را هم بلد باشند. بهترین مقدار برای لاغر شدن، ماهی ۲ تا ۴ كیلو است. اگر لاغر شدن بیشتر از ۴ كیلو باشد، عوارض زیادی درانتظار شخص خواهدبود. از این رو باید كاهش وزن تدریجی باشد.» وی می گوید: اگر همیشه متعادل و مفید غذا بخوریم، همیشه وزن مطلوب خواهیم داشت. توصیه مهمتر او این است كه به تبلیغاتی كه برای لاغری درماهواره، اینترنت و رسانه ها وجوددارد، اعتماد نكنید. زیرا تأثیر آنها موقتی است و بعضی ازآنها مضراتی دارند كه گاه ممكن است جبران پذیر نباشد.
● داروهای بدون مجوز
دكتر شیرازی، داروساز درباره عرضه بدون مجوز داروهای لاغری می گوید: «عرضه هرگونه دارویی نیاز به كسب مجوز از وزارت بهداشت دارد. این موضوع شامل حال داروهای لاغری و مكمل های غذایی هم می شود. اكثر داروهای لاغری موجود در ایران فاقد این مجوزند.»
منبع: روزنامه ایران